Gemeente Zutphen pakt door met Common Ground: een gesprek over ambitie, aanbestedingen en open source

Elmer Lugtigheid, informatieadviseur strategie en architectuur bij de gemeente Zutphen, ging in gesprek met Aleida van Dijk, medeoprichter van Delta10. Een inspirerend gesprek over open source en Common Ground, de realiteit van aanbestedingen en de rol van leveranciers.

Positieve houding, maar met realiteitszin

Zutphen is één van de gemeenten die zich actief inzet voor de principes van Common Ground. Niet alleen op papier, maar ook in de praktijk. “We nemen het steeds bewuster mee in aanbestedingen,” vertelt Elmer.

Toch is het niet vanzelfsprekend. “Veel leveranciers kunnen het nog niet leveren,” zegt hij. “En als je écht gaat aanbesteden op componentniveau – zoals beheer of doorontwikkeling van een open source onderdeel – dan vraagt dat om een fundamenteel andere aanpak dan de traditionele softwarepakketten.”

Het spanningsveld in aanbestedingen

Hoewel Common Ground onder veel gemeenten bekend is, komt het in aanbestedingen vaak nog niet concreet tot uiting. Volgens Elmer heeft dat meerdere oorzaken: onbekendheid met de technische implicaties, angst om bestaande leveranciers uit te sluiten, en een behouden cultuur – zowel bij gebruikers als bij opdrachtgevers.

“Veel gemeenten weten simpelweg niet hoe ze Common Ground moeten vertalen naar een bestek. En gebruikers zijn vaak gewend aan hun huidige systeem en willen dat behouden. Veranderen roept onzekerheid op.”

Concrete stappen: hoe Zutphen het aanpakt

De aanpak van Zutphen is pragmatisch. Elmer: “Wat belangrijk is, is dat je standaarden en principes uitvraagt. En dat je leveranciers vraagt om een roadmap: hoe ontwikkelen jullie door in lijn met Common Ground?”

Zutphen stelt stevige wensen op in plaats van vrijblijvende intenties. Zo wordt er expliciet gestuurd op het gebruik van Haal Centraal-standaarden en is het ondertekenen van het Groeipact inmiddels een eis.

Daarnaast organiseert Zutphen marktconsultaties, bijvoorbeeld voor het integratieplatform. “Dat helpt ons om te begrijpen wat er mogelijk is in de markt, en het verraste ons hoeveel leveranciers interesse en oplossingen hebben.”

De relatie met leveranciers verandert

Die koersverandering is merkbaar in het contact met leveranciers. “We stellen andere vragen dan voorheen, en dat vinden sommigen lastig. Maar wij zijn de vragende partij. We willen een andere markt, met meer hergebruik en minder vendor lock-in.”

Toch benadrukt Elmer dat dit geen anti-leveranciershouding is. “Deze transitie moeten we samen doormaken. Ook bestaande leveranciers moeten de kans krijgen om hierin mee te bewegen. Maar dat vraagt wel een andere mindset en inzet.”

Kleine gemeenten verdienen concrete ondersteuning

Een terugkerend punt in het gesprek is de behoefte aan praktische hulp voor kleinere gemeenten. “Zij hebben vaak beperkte capaciteit en missen de kennis om Common Ground goed in hun aanbestedingen te verwerken. De programma’s van VNG zijn belangrijk, maar mogen concreter. Geen 20 pagina’s met architectuurprincipes, maar gewoon: wat zet je in je bestek, wat mag je vragen?”

Praktische tips voor gemeenten

Elmers advies aan andere gemeenten is helder: “Zet het niet te vrijblijvend neer. Vraag om standaarden. Vraag om een roadmap voor Common Ground. Laat leveranciers het Groeipact ondertekenen. En benoem open source ten minste als wens.”

Hij noemt Sittard-Geleen als inspirerend voorbeeld. “Zij zijn echt pioniers. Zulke voorbeelden helpen andere gemeenten ook weer verder.”

Kleine stappen, groot verschil

Hoewel Zutphen zichzelf zeker nog niet als eindstation ziet, zijn er al mooie resultaten. “We hebben goede software die integreert zoals wij dat willen. En we hebben gesprekken met leveranciers die we voorheen niet voerden.”

Wat helpt volgens Elmer het meest? “Gewoon doen. Neem het mee als wens, maar wel stevig. Durf te sturen op standaarden en principes. En vergeet niet: het levert ook gewoon goede software op.”

💬 Zutphen laat zien dat een praktische aanpak en een duidelijke visie op Common Ground echt het verschil kunnen maken. Ontdek hoe ook jouw organisatie stappen kan zetten richting meer openheid en toekomstbestendigheid. Heb je vragen of wil je hierover sparren? We denken graag met je mee.