Blog

De inzet van open source software bij gemeenten neemt in rap tempo toe. Van burgerparticipatieplatforms tot meldingssystemen: open source oplossingen zijn niet meer weg te denken uit het digitale landschap van de overheid. Maar met de groei van het gebruik komt ook een cruciale vraag steeds vaker op tafel: hoe financieren we deze oplossingen duurzaam?

In de praktijk zien we dat er grofweg drie modellen worden gehanteerd voor de financiering van open source gemeentesoftware. Elk model heeft zijn eigen kenmerken, voordelen en aandachtspunten:

Via een centrale rechtspersoon

Een onafhankelijke stichting of coöperatie zorgt voor de doorontwikkeling, hosting, technisch beheer en ondersteuning van de software. Gemeenten kopen diensten af bij deze centrale organisatie. Dit model wordt bijvoorbeeld gehanteerd door Pleio.

• Voordelen: heldere governance, gezamenlijke regie, schaalvoordeel.
• Aandachtspunt: afhankelijkheid van één centrale entiteit vereist sterke governance en transparantie richting deelnemers.

Via een community en netwerk van leveranciers

In dit model, zoals toegepast bij Signalen, wordt de kern van de software ontwikkeld door een team dat is gecontracteerd door één of meerdere gemeenten of samenwerkingsverbanden. Gemeenten dragen vrijwillig financieel bij aan het ontwikkelteam. Voor implementatie, hosting en beheer worden marktpartijen zoals Delta10 ingeschakeld.

• Voordelen: veel ruimte voor samenwerking, keuzevrijheid in leveranciers, levendige community.
• Aandachtspunt: vrijwillige bijdragen kunnen zorgen voor onzekerheid over structurele financiering van de doorontwikkeling.

Via één of meerdere leveranciers

Bij dit model, zoals bij Atlas, neemt de leverancier de volledige keten op zich: van ontwikkeling tot beheer. Gemeenten betalen voor gebruik van de software en de leverancier reserveert een deel van deze inkomsten voor doorontwikkeling.

• Voordelen: duidelijke contracten, end-to-end verantwoordelijkheid bij leverancier.
• Aandachtspunt: doorontwikkeling is afhankelijk van commerciële haalbaarheid voor de leverancier; het open karakter van het project moet bewaakt blijven.

Wat betekent dit voor initiatiefnemers?

Het gekozen financieringsmodel heeft grote impact op de levensvatbaarheid van een open source oplossing. Denk daarom vanaf de start goed na over het juiste model. Een goed gekozen financieringsstructuur:

• Borgt de continuïteit van doorontwikkeling;
• Maakt afspraken over eigenaarschap, regie en bijdragen duidelijk;
• Helpt gemeenten om bewuste keuzes te maken over hun rol: alleen gebruiker, of ook bijdrager?

Gemeenten doen er goed aan inzichtelijk te maken wat ze precies inkopen bij marktpartijen, en kunnen overwegen een structurele bijdrage te leveren aan onderhoud en doorontwikkeling – ook als dit buiten de reguliere dienstverlening valt.